Bản Đoòng, nơi cư trú của người Bru-Vân Kiều, nằm ẩn mình giữa Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, gần Hang Én và Sơn Đoòng. Cuộc sống của họ gần như tách biệt với thế giới bên ngoài do địa hình hiểm trở.
Nằm sâu trong lòng Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, ẩn mình giữa hang Én và kỳ quan Sơn Đoòng, bản Đoòng là ngôi làng nhỏ bé của người Bru-Vân Kiều. Cuộc sống của họ gần như tách biệt với thế giới bên ngoài, chỉ nối liền với thiên nhiên và những nét văn hóa truyền thống độc đáo, tạo nên một bức tranh bình dị, đẹp đến nao lòng.
Bản làng giữa kỳ quan
Sau hành trình gần 100km từ thành phố Đồng Hới, chúng tôi cùng cán bộ kiểm lâm Hồ Trung Hậu men theo lối mòn nhỏ giữa đại ngàn Trường Sơn, băng qua suối, leo dốc dựng đứng, đi sâu vào vùng lõi Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Hành trình 3 giờ đồng hồ đưa chúng tôi đến bản Đoòng, bản làng đặc biệt nằm cạnh cửa Hang Sơn Đoòng – hang động lớn nhất thế giới.
đường tới bản đòng
Sau 3 giờ đồng hồ băng rừng, vượt suối, leo dốc, chúng tôi cuối cùng cũng đặt chân đến bản Đoòng, ẩn mình giữa đại ngàn Trường Sơn.
Trên đường vào bản Đoòng, cán bộ kiểm lâm Hồ Trung Hậu hào hứng kể về cuộc sống, tập tục của đồng bào nơi đây. Những câu chuyện về công việc gian nan, những kỷ niệm gắn bó của anh và đồng nghiệp với người dân Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng khiến chúng tôi quên đi sự mệt nhọc của hành trình. Nụ cười hiền hậu cùng những lời khích lệ của anh kiểm lâm vui tính như tiếp thêm sức mạnh, đưa chúng tôi đến gần hơn với bản làng.
“Cố lên các em, băng qua cánh rừng này là đến nơi rồi!”, cán bộ Hậu vừa nói vừa rút trong túi quần ra một ống thuốc xịt nhỏ, “May là đi vào mùa này, chứ mùa mưa đường trơn trượt, vắt rừng nhiều lắm. Đây là bảo bối để chơi bọn vắt đấy!”
Nằm ẩn mình giữa đại ngàn Quảng Bình, bản Đoòng thuộc xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, là nơi sinh sống của đồng bào Bru-Vân Kiều. Bản làng nhỏ bé, chỉ vỏn vẹn 10 hộ dân, nằm trên một mô đất bằng phẳng giữa thung lũng, bao quanh bởi những vách núi hùng vĩ, gần với hang Én và hang Sơn Đoòng. Đường sá hiểm trở, cách trở, khiến cuộc sống của người dân bản Đoòng gần như tách biệt với thế giới bên ngoài.
núi rừng hùng vĩ bao quanh
Bản Đoòng ẩn mình trên một cao nguyên bằng phẳng giữa thung lũng, gần với hang Én và hang Sơn Đoòng, được bao bọc bởi những vách núi dựng đứng hùng vĩ, tạo nên khung cảnh ngoạn mục.
Ánh nắng chiều nhuộm vàng bản Đoòng, những ngôi nhà đơn sơ ẩn hiện sau rặng tre xanh. Bước vào căn nhà của anh Nguyễn Văn Tường, một người con của trưởng bản, chúng tôi được đón tiếp bằng chén rượu thơm nồng cùng củ sắn luộc. Trong không khí ấm cúng, Tường chia sẻ về cuộc sống mưu sinh của người dân nơi đây, những câu chuyện giản dị nhưng chứa chan tình người, tạo nên bức tranh sinh động về cuộc sống bình dị ở bản Đoòng.
“Cuộc sống ở đây nghèo lắm anh ạ, chúng tôi sống nhờ vào rừng. Hằng ngày tôi lên rừng bẻ măng, xuống suối bắt cá để cả nhà có cái ăn. Ngày nào biết ngày đó thôi, chẳng mua bán gì cả. Hết là lại đi kiếm tiếp. Ngoài ra còn nuôi gà, lợn, trồng sắn, trồng sầu riêng để ăn nữa.” Anh Tường chia sẻ với vẻ mặt khắc khổ.
Cả bản đều là anh em
Sau khi dừng chân một lát, chúng tôi được cán bộ Hậu dẫn đến gặp trưởng bản. Vị cán bộ kiểm lâm không quên nhắc nhở về tính khó tính của người được xem là quyền uy nhất nơi này. Quả đúng như lời cảnh báo, chúng tôi phải mất một lúc thuyết phục mới được trưởng bản tiếp chuyện. Ngồi trầm ngâm bên bếp lửa, ông Nguyễn Sỹ Trắc, người dân bản thường gọi là bố Tòa, bắt đầu kể cho những vị khách miền xuôi nghe về cội nguồn của bản làng mình.
Năm 1990, ông Tòa là một trong bốn người đầu tiên khai hoang vùng đất này, đặt nền móng cho bản Đoòng. Từ đó, ông trở thành Trưởng bản duy nhất, dẫn dắt người dân nơi đây suốt 27 năm. “Ngày xưa tui và 3 người nữa đến đây lập bản, sinh con đẻ cái dần đông lên. Người trong bản đều là anh em họ hàng cả. Con cháu tui đến tuổi phải cắt rừng, băng suối đến các bản khác để tìm vợ, gả chồng”, ông Tòa bộc bạch.
bố tòa của bản đoong
Bố Tòa, trưởng bản Nguyễn Sỹ Trắc, tự hào giới thiệu về nguồn gốc của bản làng mình, nơi ông gắn bó và được người dân yêu mến.
Sau vài câu chuyện, bố Tòa dần cởi mở, vui vẻ mời chúng tôi lên nhà ăn ngô, uống nước lá rừng. Ông tâm sự về cuộc sống khó khăn của người dân bản Đoòng: thiếu đường, điện, trạm y tế, sóng Điện thoại, khiến họ phải đối mặt với đói nghèo và lạc hậu. Vùng trũng khiến bản Đoòng bị cô lập hoàn toàn vào mùa mưa lũ, hiểm nguy luôn rình rập.
Mưa lũ ở đây rất đáng sợ, nhất là trận lũ cách đây 7 năm. Sau những cơn mưa lớn, nước từ núi đổ về cuồn cuộn, cuốn phăng nhà cửa, chẳng còn gì. Cả bản phải chạy lên núi cao, ăn măng rừng để sống. Lũ rút, mọi người lại dựng lại nhà, tiếp tục cuộc sống. Vợ của Trưởng bản bố Tòa nhớ lại trận lũ năm 2010 với nỗi ám ảnh khôn nguôi.
người dân bản đoong
Người dân và trẻ em bản Đoòng
Cuộc sống ở bản Đoòng gắn liền với núi rừng. Người dân nơi đây vẫn giữ nếp sinh hoạt truyền thống, lên rừng tìm rau, bẻ măng, bắt cá, trồng ngô, sắn để tự cung tự cấp. Tuy nhiên, những cánh đồng lúa ven suối từng là nguồn sống của người dân nay đã khô cằn, bỏ hoang do thiếu nước. Gạo hỗ trợ từ Nhà nước là nguồn lương thực chính của họ. Cách trở địa hình khiến cuộc sống của người dân bản Đoòng thiếu thốn, con đường, điện lưới vẫn là ước mơ xa vời.
Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, người dân bản Đoòng vẫn thể hiện tinh thần trách nhiệm cao với rừng quốc gia. Họ luôn tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo vệ rừng, không đốt rừng làm rẫy, đồng hành cùng lực lượng kiểm lâm để giữ gìn màu xanh của núi rừng. Cảnh người dân bản Đoòng sống chan hòa, gắn bó với thiên nhiên giữa lòng rừng di sản là minh chứng đẹp cho tình yêu và sự gắn kết bền chặt của họ với thiên nhiên.