Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình, nằm trên đường Nguyễn Du, Đồng Hới, là một trong những nhà thờ cổ nhất Quảng Bình, thu hút du khách bởi kiến trúc độc đáo và lịch sử lâu đời. Nơi đây từng là nhà thờ của giáo xứ Tam Tòa, được mệnh danh là một trong những nhà thờ đẹp nhất vùng.
Nằm giữa lòng thành phố Đồng Hới, Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình là minh chứng lịch sử thu hút du khách thập phương. Được mệnh danh là một trong những nhà thờ cổ kính nhất Quảng Bình, công trình tọa lạc trên đường Nguyễn Du, phường Đồng Hải, ẩn chứa vẻ đẹp độc đáo. Xưa kia, đây là nhà thờ của giáo xứ Tam Tòa, được công nhận là một trong những ngôi nhà thờ đẹp nhất Việt Nam. Bi kịch chiến tranh đã tàn phá nhà thờ, để lại phế tích đau thương, nay được bảo tồn như lời nhắc nhở về quá khứ bi hùng.
Nhà thờ Tam Tòa, tọa lạc tại một vùng đất thuộc xứ đạo Đông Hải – một trong những xứ đạo đầu tiên của Công giáo Việt Nam, được xây dựng vào năm 1887 theo phong cách kiến trúc Bồ Đào Nha. Sau khi được tái thiết vào năm 1940, nhà thờ trở nên khang trang và hoàn chỉnh hơn. Tuy nhiên, biến cố lịch sử năm 1954 với Hiệp định Giơ – Ne – Vơ đã khiến hầu hết giáo dân Giáo xứ Tam Tòa phải di cư vào Nam. Năm 1964, nhà thờ hứng chịu bom đạn ác liệt của không quân và hải quân Mỹ, biến nơi này thành một vùng đất hoang tàn, đổ nát và bị lãng quên cho đến ngày nay.
Từ năm 1964 đến 1972, Đồng Hới hứng chịu nhiều đợt oanh tạc dữ dội của Không quân và Hải quân Mỹ. Thị xã bị tàn phá nặng nề, nhà thờ Tam Tòa cũng không tránh khỏi. Vụ đánh bom ngày 11 tháng 2 năm 1965 là thảm họa khủng khiếp nhất, khiến nhà thờ sụp đổ hoàn toàn, chỉ còn lại phần tháp chuông với nhiều vết đạn.
Nhà thờ Tam Tòa, Quảng Bình
Sau chiến tranh, phế tích nhà thờ Tam Tòa ở Đồng Hới trở thành một minh chứng bi thương cho chiến tranh, thu hút khách du lịch trong nhiều năm. Năm 1997, chính quyền tỉnh Quảng Bình công nhận khu vực tháp chuông là Khu Chứng tích tội ác chiến tranh và Di tích văn hóa lịch sử cấp tỉnh, cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Cùng năm đó, giáo xứ được cấp một mảnh đất mới cách nhà thờ cũ 2km để xây dựng nhà thờ mới. Trên diện tích 6.000m2, Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình mới được xây dựng với kiến trúc hai tầng, rộng 16m dài 43m, tháp đôi cao 35m, tọa lạc trên đường Thống Nhất, phường Nam Lý, thành phố Đồng Hới. Ngôi thánh đường mang kiến trúc Gothic đặc trưng, tầng dưới phục vụ sinh hoạt của giáo dân, tầng trên là nơi thờ phượng. Ngày 21/4/2006, lễ đặt viên đá đầu tiên đánh dấu quá trình xây dựng nhà thờ mới, với sự hiện diện của Đức Leopoldo Girelli, Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp, Đức cha Giuse Võ Đức Minh cùng các linh mục, tu sĩ và giáo dân.
Nhà thờ Tam Tòa, Quảng Bình
Giáo xứ Tam Tòa mới
Ngự trị bên dòng sông Nhật Lệ thơ mộng, Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình cao 10m là điểmชมวิว tuyệt vời, cho phép du khách ngắm trọn vẻ đẹp trữ tình của vùng đất này. Nơi đây còn lưu giữ dấu ấn lịch sử thiêng liêng khi chính là nơi nhà thơ Hàn Mặc Tử được rửa tội với tên thánh Francois Nguyễn Trọng Trí vào năm 1912.
Nhà thờ Tam Tòa, Quảng Bình
Ngôi thánh đường cổ kính nay chỉ còn là phế tích, dấu tích của một quá khứ bi thương. Những làn bom đạn của chiến tranh đã tàn phá một công trình độc đáo, để lại nỗi tiếc nuối trong lòng mỗi người. Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình, một minh chứng cho thời vàng son của dân tộc với nghệ thuật xây dựng tài ba và lối kiến trúc Bồ Đào Nha độc nhất vô nhị, giờ đây chỉ còn là những bờ tường đổ nát, những vết đạn chi chít trên tháp chuông. Đó là minh chứng sống động cho thời kỳ lửa khói ảm đạm của dân tộc ta. Giữa những ý kiến về việc phục dựng hay giữ nguyên hiện trạng, tòa tháp chuông của nhà thờ cũ vẫn được giữ nguyên, như một kỷ vật của chiến tranh, nhắc nhở về một quá khứ đau thương nhưng cũng là động lực để chúng ta xây dựng một tương lai tươi sáng.
Nhà thờ Tam Tòa Quảng Bình, một minh chứng lịch sử hào hùng, như lời nhắc nhở về những tháng năm gian khổ mà cha ông đã trải qua để giành lại độc lập và tự do. Ghé thăm nơi đây, du khách sẽ cảm nhận được sự bồi hồi, xúc động khi hồi tưởng về một thời chiến tranh oanh liệt, từ đó càng thêm trân trọng và biết ơn sự tự do của đất nước hôm nay.